İletişimin İnsan İlişkileri Üzerine Etkileri

 

İletişim, insanın karakter yapısının bir yansımasıdır. Duygu, düşünce yapısını sözlü olarak veya beden yoluyla dışa yansıtan bir araçtır. İletişim diğer insanlarla kurduğumuz ilişkiyi, aradaki bağı, ilişkinin kuvvetini belirler. Kurduğumuz ilişkinin kalitesini, süresini iletişimimizin kalitesi belirler. 

İnsan doğduğu andan itibaren hayata, onu kucaklayan insanların iletişimi ile başlar. İlk olarak aile ve daha sonra çevre ile bu iletişimi ömür boyu sürdürür. Aile, insanın her anlamda temel özelliklerini oluşturduğu ilk yerdir, bu nedenle iletişim özelliklerini de kazandığı ilk yerdir. Hem çocukla kurulan iletişim hem de çocuğun ailesinde gözlemlediği iletişim, annenin baba ile, babanın anne ile, ebeveynlerin çocuk ile kurduğu iletişim, çocuğun iletişime dair normalini oluşturur. İletişimin değişebilir ve geliştirilebilir olması, çocuğun aileden kazandığı iletişim özelliklerinin de değişebilir olduğunu gösterir. Ancak kurulan iletişim yanlış ise, değiştirilmesi için bunun farkındalığı gerekir. 

İletişim insan yaşamını tek başına etkileyen bir durum olmasa da, olumlu veya olumsuz birçok durumu beraberinde getirir. Hem diğer insanların yaşantımızdaki yerini hem de bizim diğer insanların yaşantısındaki yerimizi belirler. İlişkiyi başlatır ve devamını sağlayıp yakınlık kurmak, ilişkiyi ilerletmek için sürdürülebilir, genel insanlara hitap eden kabul edilebilir, sağlıklı bir iletişim gereklidir. 

İletişimi basit olarak sağlıklı ve sağlıksız iletişim olarak ayırabiliriz. Kullanılan üslup, ses tonu, beden dili, iletişim içinde karşıdaki insana da yer verme, aktif dinleme, iletişim içinde empati becerisi iletişimi ayırmamıza yarayan temel özelliklerdir. Sağlıklı iletişim insan ilişkilerini kuvvetlendirirken tam tersi iletişim ise bu bağları zedeleyen, zayıflatan bir roldedir. Güçlü bir birlikteliğe itebilirken, aynı zamanda şiddetli bir ayrılığa da itebilir. 

İletişimin en önemli ve en belirleyici özelliği kullanılan dilin, seçilen cümlelerin, ses tonunun ve beden dilinin harmanlanmasıyla oluşan üsluptur. İnsan ilişkilerinde büyük bir öneme sahiptir. Çünkü üslupla ilgili hatalar bazı durumlara göre tolere edilebilirken, genel olarak kabul edilebilir bir tutum değildir ve karşıdaki insan bu üslup hatalarını hoş karşılamak zorunda değildir. Karşıdaki insan ile anlaşma yoluna gitmek yerine çatışmayı artıracak cümleler seçmek, manipüle eden tavırlarda bulunmak, karşıdaki insana baskın gelecek konuşma ve beden dili kullanmak, yargılayıcı, ezici, tersleyen konuşma biçimi ve eylemler, pasif ve aktif agresyon üslup ile ilgili hataların varlığını gösterir. Hatalı üslup olumsuz, suçlayıcı, karşıdaki insan tarafından anlaşılmayan ve çözümcül olmayan üsluptur. İletişimi sekteye uğratarak, iletişimin tıkanmasına sebep olur. İletişim başlangıç amacından saparak, iletişim kurulan insan ile çatışma yaratır. 

Karşıdakini dinleme becerisi de iletişimde ve dolayısıyla insan ilişkilerinde önemlidir. Aktif dinleme hem beden diliyle hem sözel olarak iletişime katılımı ifade eder. Göz teması, karşıdakini dinlediğinizi onaylayan baş sallamak, söz kesmeden, uygun ifadelerle yanıtlar vermek iletişimi karşılıklı hale getirerek, bağlantı ve bağ kurmayı sağlar. Dinlemek, karşıdaki insanı anlamanın ve tanımanın temel yoludur. İnsan ilişkileri üzerindeki etkisi de bu sebepledir. İnsan dinlenilmediğini hissettiği bir iletişim içinde, anlattıklarının önem taşımadığını düşünerek kendini geri çekme eğilimine girer. Bu durum fikir alışverişini ve iletişimin derinleşmesini engeller. Sürdürülmek istenen bir ilişkide dinlenilmek ve anlaşılmak istendiği kadar, dinlemek de önemlidir. 

Sen dili iletişimi ve dolayısıyla insan ilişkilerini çıkmaza sokan bir dildir. Karşıdaki insanı suçlama ve yargılama içeren bu dil, iletişimde bulunulan insanı savunma durumuna getirerek iletişimi, aktarılmak isteneni amacından saptırır. Bu nedenle iletişimde kendini, hissettiklerini açıklayan ben dili kullanılmalıdır.  Karşıdaki insanı istenilen veya istenmeyen duruma yönelik yargılayan iletişim biçimi yerine, bu durumun açıkça ifade edildiği, ben dili kullanılmalıdır. 

Karşımızdaki insanı anlayabilme becerisi olan empati, iletişimde önem taşıyan bir beceridir. Duygu ve düşünceleri ve karşımızdaki insanın bakış açısını anlamamızı sağlar. İnsan iletişimde bulunduğu insanlarla, aynı zamanda bir paylaşım içindedir. Ancak duygu ve düşüncelerinin anlaşıldığını hissettiği ve hislere dönüt alabildiği insan ile bu paylaşımı sürdürebilir. Bu nedenle insan ilişkilerinin gelişmesi ve sürdürülebilmesi için empati iletişimin gerekliliğidir. 

Doğru iletişim kişiler arası ilişkilerin gelişmesini, güçlenmesini sağlarken; yanlış iletişim, ilişkinin zayıflamasına ve kopmasına sebep olur. Sürdürülebilir, sağlıklı insan ilişkilerinin temeli de doğru bir iletişimden geçer.