En Çok Yapılan Beş Düşünce Hatası

 

Düşünce hataları, kişinin olayları kendi yarattığı inançlara göre değerlendirmesi, çoğu zaman gerçeğe uygun olmayan ve kişiye rahatsızlık veren durumlardır. Kişiye hiçbir yardımı bulunmayan bu hatalar, kişinin kendine ve hayata bakış açısında çarpıklıklar yaratmakta ve duygusal problemler yaşamasına sebep olmaktadır. 

Genel olarak kişinin olumsuz yaşantılarına bağlı olarak ortaya çıkan düşünce hataları, kişinin bakış açısının, olayları değerlendirme biçiminin otomatikleşmesi ve sonucunda aynı tarzda düşünme biçimleri ve davranış kalıplarının ortaya çıkmasıdır. 

Olumsuza odaklanma, güçsüzlük, değersizlik, başarısızlık, hata yapmanın kabul edilemezliği, kaybetme düşüncelerinin kişi üzerinde daha baskın olması, kişinin duygu, davranış yönetiminde ve genel hayatında sorunlar yaşamasına sebep olmaktadır. 

Düşünce Hataları  

Kişinin yaşadığı olumsuz bir durum sonucu oluşan düşünceyi hayatına genellemesi  bir düşünce hatasıdır. Aldatılan veya terk edilen birinin sevilemeyecek biri olduğuna ya da her zaman aldatılacağına dair geliştirdiği inanç, bir alanda başarısızlık yaşayan birinin genel olarak başarısız olduğuna dair inancı, hayatının herhangi bir noktasında değersizlik gören birinde oluşan ben değersizim düşüncesi gibi. Kişinin yaşadıklarını o olayla ya da kişiyle sınırlı tutmayıp, kendi gerçekliğine yerleştirmesidir.

Kişinin başka biriyle ilgili bir durumu kendi üzerine alınması, yani kişiselleştirmesi düşünce hatasıdır. Karşısındaki kişinin herhangi bir durumla ilgili yaptığı olumsuz yorumun kendi için yapıldığını düşünmesi, o an gergin hisseden birinin kişinin kendinden kaynaklı ya da ondan hoşlanmadığı için gerildiğini düşünmesi, o an sohbet havasında olmayan birinin kendi ile konuşmak istemediğini düşünmesi gibi kişinin olanlardan kendini sorumlu tutmasıdır.

Kişinin olayları olduğundan daha büyük görmesi, kimi zaman abartması ya da felaketleştirmesi düşünce hatasıdır. Kişinin kendinde kusur olarak gördüğü durumları çok büyük problemler olarak görmesi, küçük bir eleştiriyi kırıcı bir söz, tartışma gibi algılaması, bir durumla ilgili zihninde olumsuz senaryolar yazması gibi genel olarak kişide kaygı uyandıran, diğer insanlara karşı aşırı utanca sebep olan, kötüye odaklanan düşünce yapısıdır.

 Kişinin yaşadığı an içinde veya genel yaşantısında güzel anları, iyi giden, olumlu durumları göz ardı edip, olumsuza odaklanması; zihinsel seçicilik düşünce hatasıdır. İyi giden bir buluşma sırasında kişinin ona olumsuz gelen bir cümleye takılıp, zihninde sürekli o cümleyle ilgili düşünceler yaratması, bir iltifatın, olumlu cümlelerin altında farklı bir amaç aramak ya da olağan giden bir iş hayatında yaşanan bir başarısızlık karşısında, kişinin tüm iş hayatını bu başarısızlığa göre değerlendirmesi gibi tek bir noktaya takılmak.

Kişinin kendine uyguladığı baskı sonucu oluşan keskin yargılar, katı kurallar, zorunda olma bir düşünce hatasıdır. Hata yapmamalıyım, başarılı olmak zorundayım, çok iyi bir evliliğim olmalı, herkes beni sevmeli gibi; kişinin aksine toleransı olmadığı, beklentilerini mükemmel olana odaklayan sabit düşüncelerdir.

Düşünce hataları kişinin kendi ve hayatı üzerinde kontrol sağlamaya çalışırken, kontrolü kaybedip düşüncelerini otomatikleştirmesidir. Kendi varsayımlarına, yorumlarına kimi zaman gerçeği göz ardı edip yer vermesidir. Kişinin ya hep ya hiç, ya siyah ya beyaz gibi ortaya pek yer vermeyen uç düşünceleridir. Bu düşüncelerin; duygu, düşünce ve davranış kontrolünün doğru bir şekilde sağlanması için yeniden yapılandırılması gerekir. Kişiyi gerçekçi, kendi düşünme biçimi dışında yeni bir düşünme biçimine yönlendiren, hayata daha geniş bir perspektiften bakmasını sağlayan ve yaşam kalitesini artıran bir yapılandırma olmalıdır.