Güçlü Bir Psikolojiye Sahip Olmak, Psikolojik Sağlamlık

 

Psikolojik sağlamlık beklenmedik, zorlu, stresli yaşam olayları ile baş edebilme ve uyum sağlama becerisidir. Farkındalık ve kararlılık ile travmatik olayların ardından toparlanma, kendini iyileştirme ve yeniden adapte olabilme yeteneğidir. Psikolojik sağlamlık gelişim dönemleriyle bağlantılı olup, her bireyde farklılık gösterir. 

Bireylerin çocukluk ve yetişme dönemleri, içinde büyüdükleri aile ve çevre, karşılaştıkları yaşam olayları, zorlu yaşam olayları ile karşılaştıkları yaş ve bu dönemi atlatma biçimleri ve daha birçok faktör psikolojik sağlamlık üzerinde etkilidir.

Bireyin yetiştiği aile ve çevreden bağımsız olarak büyüyememesi, psikolojik sağlamlık üzerinde en temel olarak bu faktörlerin etkisini gösterir. Aile bağları, anne baba ilişkisi, ebeveyn çocuk ilişkisi, çocuğun keşfetme döneminde karşılaştığı tepkiler,  çevrenin çocuğun büyüme sürecindeki etkileri, psikoloji üzerinde salt etkiler olmasa bile ilk etkilerdir. Bireyin bu etkileri nasıl işlediği, karakteri ile nasıl entegre ettiği, ilerleyen süreçlere nasıl taşıdığı psikolojik sağlığı açısından önemlidir. 

Psikolojik sağlamlık, yaşantılarla ve karakterle ilişkili olduğu kadar, hayata karşı bakış açısıyla da ilgilidir. Yaşam olaylarının geçici olduğunun, etkilerinin sürekli aynı ağırlıkta seyretmeyeceğinin ve akan hayata ayak uydurmak gerektiğinin farkında olmak ile ilgilidir. Bu farkındalık, kararlılık ile birleştiğinde devam etme gücü yaratır. Devam etmek her zaman aynı seyirde işlemez. Kimi zaman daha umutlu, kimi zaman daha düşünceli, kimi zaman tam iyileştim gibi hissederken dibe de düşebilir insan. Ancak psikolojik sağlamlık bu sürecin inişli çıkışlı olabileceğini öngörerek, duyguları yaşamaya izin verir. 

Çünkü psikolojik sağlamlık olaylara tepkisiz kalmak, duygusal olarak aynı seviyede gitmek demek değildir. Süreci atlatırken yaşanılabilecek zorlukları kabul edip, devam etmektir. Zorlu olaylar bireyde duygusal, düşünsel ve davranışsal anlamda farklı tepkiler yaratabilir. Farklılıkları görmezden gelmeden, sürecin doğal bir sonucu olarak kabul edip iyileştirmeye, değiştirmeye veya eski haline getirmeye çalışmak sağlıklı bir başa çıkmadır. İnsan duyguları olan bir varlıktır. Duyguları bastırmaya çalışmak, yok saymak çözümlenmemiş, yerinde sayan problemler yaratır. Duyguları yaşamak, duygusal iniş çıkışlara izin vermek hangi durumlarda nasıl tepkiler verdiğimizi belirleyerek, duyguları ve dolayısıyla sürece bağlı tepkileri kontrol edebilmeyi sağlar. 

Psikolojik sağlamlık stres yaratan yaşam olaylarını yok etmese de, bireyin stresli yaşam olaylarının ve kişisel özelliklerinin değiştirilebilir olduğunu görmesini sağlar. Var olan duruma takılıp kalmak yerine, varlığını kabul etmek, baş etmek, çözmek, adaptasyon sağlamak adına, bireyin kendi iyi oluş halini düşünerek hayatını, bedenini ve ruhunu daha olumlu yönde düzenlemesini sağlar. 

Psikolojik sağlamlık zamanla, birey kendini tanıdıkça düzenlenebilecek ve geliştirilebilecek bir özelliktir. Elbette genetik gibi aktarılan özelliklerin, zeka, mizaç gibi bireysel özelliklerin de psikolojik sağlamlık üzerindeki etkilerinden söz edilebilir. Ancak psikolojik boyutta baktığımızda genetik bir bozukluktan, zeka geriliğinden veya beyinde var olan bir hasardan kaynaklı tetiklenen durumlar yok ise psikolojik sağlamlık her bireyde farklı seviyelerde geliştirilebilir, iyileştirilebilir. 

Psikolojik sağlamlık içerinde birçok özelliği barındıran, çok boyutlu bir kavramdır. Bireyin kendine ve hayata olan bakış açısı, olayları yorumlayış biçimi, mantık duygu dengesini kurabilmesi, öz saygısı, öz yeterliliği, öz güveni, esnek bir mizaca ve mizaha sahip olması, kendi beliğini, varoluşunu ve iyi oluşunu diğer bütün durumların ve insanların önüne alabilmesi, farkındalık ve kararlılık mekanizmalarını yine kendi iyi oluşuna göre belirleyebilmesi, problem çözme becerileri, kendi özgürlük alanını ve sınırlarını koruyabilmesi, genel olarak olumlu bir bakış açısına sahip olması gibi birçok özelliği içinde barındırır. Bu özelliklerin seviyeleri birbirinden farklı olsa da, bazı noktalar da eksiklikler gözlemlense de bireye genel bir bakış açısı kazandırır. Böylece bireyin eksik olan yanlarını tolere etmesi ve iyileştirmesi kolaylaşır. 

Psikolojik sağlamlık yalnızca stres durumlarında karşımıza çıkan ya da kullandığımız bir özellik değildir. Aslında her anımızda bizimle beraberdir ve en basit yaşam olayından en ciddisine kadar tüm tepkilerimizi belirler. İnsan eksik olduğu ve değiştirmek istediği yanlarının farkındadır. Bununla ilgili adım atmanın zorluğu, değişimin bir süreç ve çaba gerektirmesi, alışılmışın daha güvende hissettirmesi insanı geri planda tutar. Ancak bu yalnızca bir yanılsamadır. Daha iyi bir ben olmak her zaman mümkündür. Değişim beraberinde değişimi getirir ve insanın kendi için attığı ufak bir adım, daha sonraki adımlarının başlangıcıdır. Psikolojik sağlamlık da tam olarak bu noktada başlar.